اختلالات اینترنت بینالملل: تهدیدی جدی برای زیرساخت‌های اقتصادی و اجتماعی ایران
در عصر ارتباطات، اینترنت شاهرگ حیاتی جوامع مدرن است. دسترسی پایدار و با کیفیت به اینترنت بینالملل فقط یک ابزار ارتباطی نیست، بلکه ستون اقتصاد دیجیتال، آموزش، پژوهش و تعامل اجتماعی به‌شمار می‌رود. با این حال، ایران در سال‌های اخیر با موجی از اختلالات در اینترنت بینالملل روبهرو شده است. دیگر نمی‌توان این مسئله را صرفاً یک مشکل فنی دانست. به‌نظر می‌رسد سیاستگذاریهای سیستماتیک، این زیرساخت حیاتی را هدف گرفته‌اند. این اختلالات، زیرساخت‌های اقتصادی و اجتماعی کشور را تخریب کرده و تأثیرات عمیقی بر زندگی مردم و توسعه ایران گذاشته‌اند.
برخلاف ادعای مسئولان درباره فنی بودن مشکلات، شواهد و گزارشهای میدانی چیز دیگری نشان می‌دهند. کیفیت پایین ارتباطات بینالمللی و قطعیهای مکرر ریشه در تصمیم‌های کلان دارند. شرکت ارتباطات زیرساخت نیز به اختلال در برخی مسیرهای بینالملل اذعان کرده است. کاهش شدید ترافیک در پلتفرمهای جهانی عملاً ضربه‌ای جدی به اقتصاد دیجیتال ایران زده است.
پیامدهای اقتصادی اختلالات اینترنت بینالملل
اقتصاد دیجیتال با سرعتی چشم‌گیر در حال رشد است. کسبوکارهای آنلاین، استارتاپها، فریلنسرها و حتی صنایع سنتی به اینترنت پرسرعت و پایدار وابستهاند. هرگونه اختلال، ضربه‌ای مستقیم به این بخش‌ها وارد میکند.
یکی از پیامدهای مهم، خسارت مالی مستقیم است. طبق برآورد نت‌بلاکس، هر ساعت قطعی کامل اینترنت در ایران بیش از ۱.۵ میلیون دلار خسارت دارد. این رقم فقط هزینه فرصت‌های از دست‌رفته لحظه‌ای است. زیان‌های بلندمدت از جمله بی‌اعتمادی مشتریان و توقف خدمات نیز باید به آن افزود.
بسیاری از کسب‌وکارها به ابزارهای بینالمللی مانند مدیریت پروژه، سرویس‌های ابری و شبکههای اجتماعی وابستهاند. عدم دسترسی پایدار به این ابزارها، فرآیند کاری آن‌ها را مختل کرده و باعث کاهش درآمد و از دست رفتن مشاغل میشود. فریلنسرهایی که با مشتریان خارجی کار میکنند، به‌دلیل قطعی‌ها، پروژه‌های خود را از دست می‌دهند. این وضعیت منجر به مهاجرت نخبگان و کاهش منابع انسانی متخصص میشود.
تأثیرات اجتماعی و فرهنگی اختلالات اینترنت
اینترنت فقط ابزاری برای کار نیست؛ نقش مهمی در آموزش، فرهنگ و ارتباطات اجتماعی ایفا میکند. اختلال در اینترنت بینالملل، دسترسی به منابع علمی و فرهنگی را محدود کرده است. دانشجویان و پژوهشگران برای دستیابی به مقالات و دورههای آنلاین دچار مشکل میشوند و سطح علمی کشور آسیب می‌بیند.
شبکههای اجتماعی بینالمللی، بستر ارتباط ایرانیان با جهان و با یکدیگر هستند. محدودیت در دسترسی به این پلتفرم‌ها، منجر به کاهش ارتباطات خانوادگی، کاهش سرمایه اجتماعی و تضعیف تبادل فرهنگی میشود. همچنین، این وضعیت مانع مشارکت مدنی و دسترسی آزاد به اخبار و اطلاعات متنوع شده است.
اثرات روانی نیز قابل‌توجه‌اند. کاربران برای کار، تحصیل و سرگرمی به اینترنت نیاز دارند. قطعی‌ها باعث استرس، ناامیدی و مشکلات روانی در بین کاربران میشود. بسیاری از صاحبان کسبوکار و دانشجویان تحت فشار روحی ناشی از این اختلالات قرار دارند.
ریشه‌یابی مشکل: فنی یا سیاستی؟
اگرچه برخی مسئولان علت مشکلات را به دلایل فنی یا امنیتی نسبت می‌دهند، اما بسیاری از کارشناسان بر نقش سیاست‌گذاری‌ها تأکید دارند. سیاست‌هایی که اینترنت را تهدید امنیتی می‌دانند، به‌جای توسعه آن، بیشتر به فیلترینگ و محدودسازی پرداخته‌اند. این رویکرد باعث کاهش اعتماد عمومی و ناامیدی از آینده شده است.
اظهارات متناقض مسئولان، مانند وعده‌های بهبود شرایط در کنار گزارشهای منفی نت‌بلاکس، شکاف میان واقعیت و روایت رسمی را افزایش داده است. کاربران دیگر به وعده‌ها اعتماد ندارند.
راهکارها و آینده پیش‌رو
ادامه این اختلالات میتواند آینده اقتصادی و اجتماعی ایران را تهدید کند. بازنگری در سیاستها و سرمایهگذاری در زیرساختها، اولین گام برای بهبود اوضاع است. به‌جای برخورد امنیتی با اینترنت، باید آن را به‌عنوان فرصت توسعه نگاه کرد.
تنوعبخشی به مسیرهای ارتباطی بینالملل، افزایش پهنای باند، ارائه شفاف اطلاعات درباره دلایل اختلالات، و تعامل با جامعه فنی، از جمله راهکارهای کلیدی هستند. همچنین، باید فضا برای فعالیت کسبوکارهای دیجیتال و کاربران بازتر و قابل پیش‌بینی‌تر شود.
تضمین دسترسی آزاد و پایدار به اینترنت، تنها راه نجات اقتصاد دیجیتال و توسعه پایدار است. بدون آن، حرکت به سمت جامعهای متصل و دانشبنیان دشوار خواهد بود.
آینده در گرو اتصال
اختلالات اینترنت بینالملل، فراتر از یک چالش فنی هستند. آن‌ها تهدیدی جدی برای اقتصاد، فرهنگ، آموزش و روحیه جامعه محسوب میشوند. دولت باید اینترنت را نه به‌عنوان تهدید، بلکه فرصتی برای رشد و تعامل با جهان ببیند. تنها در این صورت می‌توان آینده‌ای روشن‌تر برای کشور متصور شد.
