کندی اینترنت؛ آیا پشت اختلالها یک جنگ سایبری گسترده است؟ (بررسی ادعای خبرگزاری فارس)
این روزها کمتر کسی از وضعیت اینترنت در ایران رضایت کامل دارد. کندی سرعت، قطعیهای مکرر و دشواری دسترسی به سرویسهای آنلاین، بخش زیادی از تجربه کاربران شده است. بسیاری این مشکلات را ناشی از زیرساختهای داخلی یا سیاستهای فیلترینگ میدانند. اما روایت دیگری نیز مطرح است: جنگ سایبری.
خبرگزاری فارس، رسانه وابسته به سپاه پاسداران، در گزارشی ادعا کرده کندی و اختلال اینترنت نشانهای از جنگ سایبری گسترده علیه کشور است. فارس میگوید کاربران هنگام مواجهه با مشکلات اینترنتی، ممکن است از «یک جنگ سایبری بزرگ در جریان» پشت این اختلالها بیخبر باشند. این خبرگزاری این حملات را «نبردی پنهان» توصیف کرده که روزبهروز شدت میگیرد و زیرساختهای ارتباطی را هدف قرار داده است.
این ادعا سوالات مهمی ایجاد میکند: آیا واقعاً ریشه اصلی مشکلات اینترنت در حملات سایبری خارجی است؟ جنگ سایبری چیست و چگونه میتواند سرعت و پایداری اینترنت را تحت تأثیر قرار دهد؟ چگونه میتوان میان تأثیر حملات سایبری و سایر عوامل مانند ضعف زیرساخت یا سیاستهای داخلی تمایز قائل شد؟ در این مقاله این موضوع را بررسی میکنیم.
جنگ سایبری چیست و چگونه زیرساختهای ارتباطی را هدف میگیرد؟
جنگ سایبری به استفاده از ابزارهای دیجیتال برای حمله به زیرساختها و سیستمهای اطلاعاتی گفته میشود. این حملات میتوانند جاسوسی، سرقت اطلاعات یا ایجاد اختلال و تخریب سیستمها باشند.
زیرساختهای ارتباطی از مهمترین اهداف این جنگها هستند. شبکههای اینترنت، دیتاسنترها، کابلهای فیبر نوری و سیستمهای DNS ستون فقرات دنیای دیجیتالاند. حمله به آنها میتواند دسترسی میلیونها کاربر به خدمات را مختل کند.
انواع حملات سایبری که میتوانند اینترنت را کند یا قطع کنند عبارتند از:
حملات محرومسازی از سرویس (DDoS): مهاجم با ارسال حجم زیادی ترافیک جعلی، سرورها یا زیرساختها را از دسترس خارج میکند. مثل مسدود کردن بزرگراه با خودروهای بیهدف که مانع عبور ماشینهای واقعی میشوند. این حملات میتوانند پهنای باند کشور را اشغال کرده یا سرورهای حیاتی را از کار بیندازند.
حملات به زیرساختهای حیاتی: هدف قرار دادن تجهیزات فیزیکی مانند روترهای اصلی یا کابلها که باعث اختلال میشوند. این نوع حملات ممکن است مستقیم سایبری نباشند اما در چارچوب جنگهای هیبریدی قرار دارند.
حملات به سیستمهای مسیریابی (BGP Hijacking): این پروتکل وظیفه هدایت ترافیک اینترنت را بر عهده دارد. حملات به آن باعث میشوند ترافیک به مسیرهای اشتباه برود یا در حلقه بیپایان بماند.
حملات به DNS: با هدف مختل کردن تبدیل نام دامنهها به آدرس IP و در نتیجه جلوگیری از دسترسی به وبسایتها.
خبرگزاری فارس این حملات را عامل کندی شدید اینترنت میداند که زیرساختهای کشور را هدف گرفتهاند.
ابعاد ادعای فارس: جنگ پنهان و هدف قرار دادن زیرساختها
فارس میگوید این جنگ سایبری «پنهان» است و کاربران عادی از ابعاد واقعی آن بیاطلاعاند. این روایت میتواند پاسخی به نارضایتی عمومی باشد و مسئولیت را به عوامل خارجی منتقل کند.
این گزارش از حملات سازمانیافته و هدفمند در سطح دولتها یا گروههای نیابتی سخن میگوید که مراکز داده، نقاط تبادل ترافیک و شبکههای فیبر نوری را هدف گرفتهاند. هدف این حملات تضعیف یا قطع اتصال کاربران به اینترنت جهانی است.
اما تشخیص اینکه اختلال ناشی از حمله سایبری است یا مشکلات داخلی زیرساختی، برای کاربران و حتی کارشناسان دشوار است. حملات DDoS ممکن است شبیه کندی عادی اینترنت یا افزایش ترافیک طبیعی به نظر برسند.
در فضای ژئوپلیتیک فعلی، جنگ سایبری ابزاری رایج است که کشورهای مختلف از آن استفاده میکنند. ایران بارها هدف این حملات قرار گرفته و خود نیز به حملاتی علیه دیگر کشورها متهم شده است. روایت فارس در این چارچوب مطرح میشود.
تمایز میان جنگ سایبری، مشکلات زیرساختی و سیاستهای داخلی
تشخیص دقیق تأثیر حملات سایبری از مشکلات داخلی سخت است. عوامل متعددی باعث کندی یا قطعی اینترنت میشوند:
کمبود سرمایهگذاری در زیرساخت و تجهیزات
مشکلات مدیریت شبکه و مسیریابی
فیلترینگ گسترده و محدودیتهای دسترسی
قطعی کابلهای بینالمللی یا مشکلات فنی تجهیزات داخلی
ادعای جنگ سایبری بار مسئولیت مشکلات داخلی را کاهش میدهد و آن را به دشمن خارجی نسبت میدهد. حملات سایبری احتمالاً وجود دارند، اما آیا اصلیترین دلیل مشکلات کنونی اینترنت هستند؟ این پرسشی است که به بررسی فنی دقیق نیاز دارد.
پیامدهای ادعای جنگ سایبری برای کاربران
این ادعا میتواند اعتماد کاربران به دلایل رسمی را کاهش دهد. همچنین ممکن است به توجیه محدودیتهای بیشتر یا تشدید نظارت سایبری منجر شود. نبود اطلاعات شفاف کار تشخیص حقیقت را سختتر میکند و نگرانیهای امنیتی درباره دادهها و حریم خصوصی را افزایش میدهد.
نتیجهگیری و نگاه به آینده
ادعای فارس، مشکلات اینترنت را به یک جنگ سایبری پنهان مرتبط میکند. وقوع حملات سایبری در فضای پرتنش محتمل است، اما باید بین تأثیر آنها و نقش ضعف زیرساخت یا سیاستهای داخلی تفاوت قائل شد.
شفافیت بیشتر در ارائه گزارشهای فنی میتواند اعتماد عمومی را افزایش دهد. کاربران نیز باید با دیدی انتقادی به تحلیل اطلاعات بپردازند. بهبود وضعیت اینترنت ایران نیازمند رویکردی جامع است که هم پدافند سایبری را تقویت کند و هم مشکلات زیرساخت و مدیریت داخلی را رفع نماید.
