آیا تلگرام بعد از تنش ایران و اسرائیل رفع فیلتر می‌شود؟ تحلیل آخرین تحولات
در روزهای اخیر، تنش نظامی میان ایران و اسرائیل دوباره نگاه‌ها را به سمت تلگرام سوق داده است. برخی رسانه‌های رسمی، از احتمال رفع فیلتر قریب‌الوقوع این پیام‌رسان خبر داده‌اند. اکنون این پرسش مطرح است که چرا در این مقطع زمانی، موضوع رفع فیلتر تلگرام دوباره مطرح شده است؟
چرا مقامات دوباره درباره رفع فیلتر تلگرام صحبت می‌کنند؟
در پی درگیری‌های اخیر میان ایران و اسرائیل، مقام‌های رسمی به نقش حیاتی پلتفرم‌های ارتباطی در اطلاع‌رسانی عمومی توجه بیشتری نشان داده‌اند. برخی از آن‌ها با بررسی شرایط اخیر، پیشنهاد داده‌اند دسترسی به برخی شبکه‌های اجتماعی دوباره بازنگری شود.
صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران در یکی از گزارش‌های خود اعلام کرد که تلگرام به‌زودی از فیلتر خارج خواهد شد. این گزارش در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی با واکنش گسترده روبه‌رو شد. برخلاف دفعات پیش، این بار رسانه ملی با اشاره به تحولات منطقه‌ای، موضع روشنی درباره تلگرام اتخاذ کرده است.
چرا تلگرام مستحق رفع فیلتر شناخته شده است؟
صداوسیما اعلام کرد که تلگرام در جریان درگیری‌های اخیر، «موضع بی‌طرفانه» اتخاذ کرده و «در سمت حق ایستاده است». مسئولان با استناد به همین مسئله، تصمیم گرفتند روند رفع فیلتر آن را آغاز کنند. آن‌ها عملکرد سیاسی تلگرام را به‌عنوان معیار اصلی این تصمیم‌گیری در نظر گرفتند.
با اینکه هنوز مشخص نیست منظور آن‌ها از «بی‌طرفی» چیست، ولی احتمال می‌رود تلگرام از انتشار برخی محتواها خودداری کرده یا با سیاست‌های خاصی همراهی نشان داده باشد. تاکنون هیچ‌یک از مسئولان جزئیات دقیقی در این‌باره منتشر نکرده‌اند. با این حال، می‌توان دریافت که نگاه فعلی به پلتفرم‌ها، بیشتر جنبه سیاسی و امنیتی پیدا کرده است.
چرا واتساپ همچنان فیلتر مانده است؟
همزمان با خبر تلگرام، مقامات درباره واتساپ نیز توضیحاتی ارائه کردند. آن‌ها واتساپ را به «همکاری با رژیم صهیونیستی» و «فعالیت‌های جاسوسی» متهم کردند و اعلام کردند که این پلتفرم همچنان در لیست فیلتر باقی می‌ماند.
اگرچه واتساپ نیز مانند تلگرام از پرکاربردترین پیام‌رسان‌های ایران به‌حساب می‌آید، اما مسئولان به‌دلیل این اتهامات سنگین، از رفع فیلتر آن خودداری کرده‌اند. تاکنون هیچ سند عمومی برای اثبات این ادعا منتشر نشده، اما همین اتهام‌ها برای ادامه فیلتر کافی تلقی شده‌اند.
مروری بر سابقه فیلترینگ تلگرام در ایران
تلگرام در سال ۱۳۹۶ به‌سرعت به پرطرفدارترین پیام‌رسان کشور تبدیل شد. اما در جریان اعتراضات آن سال، مقام‌های امنیتی این پلتفرم را مسئول بخش‌هایی از سازماندهی تجمعات دانستند و به همین دلیل، ابتدا محدود و سپس به‌طور کامل فیلتر کردند.
در سال‌های بعد، مقام‌های مختلف بارها درباره احتمال رفع فیلتر تلگرام اظهارنظر کردند. برخی آن را مفید و حیاتی برای اقتصاد دیجیتال می‌دانستند و برخی دیگر بر لزوم تقویت پیام‌رسان‌های داخلی تأکید داشتند. هیچ‌کدام از این بحث‌ها در نهایت به رفع فیلتر نینجامیدند.
آیا این بار رفع فیلتر قطعی است؟
با اینکه صداوسیما این خبر را منتشر کرده، اما هیچ مقام اجرایی یا دولتی تاریخ مشخصی برای رفع فیلتر اعلام نکرده است. آن‌ها تنها گفته‌اند این اتفاق «به‌زودی» خواهد افتاد، بدون آن‌که جزئیات زمانی ارائه دهند.
از آنجا که وعده‌های مشابه در گذشته چندان قابل اتکا نبوده‌اند، بسیاری از کاربران با شک و تردید به این خبر نگاه می‌کنند. هنوز مشخص نیست آیا این اعلام رسانه‌ای جنبه نمادین دارد یا واقعاً قرار است اقدامی عملی انجام شود.
رفع فیلتر تلگرام چه تأثیری خواهد داشت؟
اگر این تصمیم اجرایی شود، میلیون‌ها کاربر ایرانی می‌توانند بدون فیلترشکن به کانال‌ها، گروه‌ها و ربات‌های تلگرامی دسترسی پیدا کنند. این موضوع به رشد کسب‌وکارهای آنلاین، آموزش‌های مجازی و تبادل اطلاعات کمک زیادی خواهد کرد.
در عین حال، بسیاری از فعالان حوزه فناوری و رسانه انتظار دارند دولت درباره نحوه مدیریت محتوا و احتمال همکاری با تلگرام شفاف‌سازی کند. اگر نظارت‌های جدیدی اعمال شود، ممکن است برخی از کاربران نگران محدودیت‌های تازه باشند.
توصیه نهایی :
صداوسیما اعلام کرد که تلگرام به دلیل موضع بی‌طرفانه‌اش در برابر تنش اخیر ایران و اسرائیل، قرار است به‌زودی رفع فیلتر شود. این رویکرد نشان می‌دهد که سیاست‌گذاران اکنون تحلیل سیاسی را وارد تصمیمات فنی درباره پلتفرم‌ها کرده‌اند. در مقابل، واتساپ به‌دلیل اتهامات امنیتی همچنان فیلتر باقی می‌ماند.
اگرچه هنوز نمی‌توان با اطمینان از تغییر قطعی سیاست فیلترینگ سخن گفت، اما اعلام رسمی این خبر احتمال شکل‌گیری یک تغییر مهم در فضای ارتباطی کشور را تقویت می‌کند. کاربران و صاحبان کسب‌وکارها، با احتیاط و امید، منتظر نتیجه نهایی هستند.
